ಶ್ರೀ ಶಾರದಾ ಸ್ತುತಿಶತಕಂ

ಸ್ತುತಿ ಕರ್ತಾ

ಅಭಿನವ ಕಾಳಿದಾಸಃ ಶ್ರೀ ತೆಲ್ಕಪಲ್ಲಿ ರಾಮಚಂದ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರೀ

ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಾ : ಶ್ರೀ ಕೇ ಯನ್ ಸೂರ್ಯನಾರಾಯಣ ,ಸಂಸ್ಕೃತ ಉಪಾಧ್ಯಾಯಾಃ 

ಕೇಂದ್ರೀಯ ಪಾಠಶಾಲಾ ,ಮಲ್ಲೇಶ್ವರಂ ,ಬೆಂಗಳೂರು

ಸಂಕುಮದ ಲಿಪ್ತಕಾಯಂ
ಕುಂಕುಮ ಪಂಕಾಂಕ ಗಂಧಿದಿತೇ ರೂಪಂ !
ಸಂಕುಲ ಸುರನಾರೀ ವೃತ
ಮಂಕುರಯತು ಮೇ ಮನೋರಥ ವಾಣೀ || 16

ಓ ವಾಣಿ! ನಿನ್ನ ದೇಹವು ಕುಮುದಗಂಧಲೇಪಿತ ವಾಗಿದೆ. ನಿನ್ನ ಫಾಲ ಕುಂಕುಮದಿಂದ ವಿರಾಜಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸುರಸುಂದರಿಯರಿಂದ ನೀನು ಸುತ್ತುವರಿಯಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದೀಯೆ. ಓ ತಾಯಿ! ನನ್ನ ಮನೋರಥವನ್ನು ಈಡೇರಿಸು.

ಧನ ವೀಕ್ಷಣ ಕುವಲಯದಳ
ವನಮಾಲಾಲಂಕೃತಾಬ್ಜ ಭವವಕ್ಷಾಃ !
ಧ್ಯಾನಯುಜಮನಸಿ ವಾಣೀ
ಕನತಾತ್ಕಂದರ್ಪ ವೈಜಯಂತೀ ಮೇ || 17

ಓ ವಾಣಿ! ಕಮಲದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ, ವನಮಾಲೆಯಿಂದ ಅಲಂಕೃತನಾದ ಆ ಬ್ರಹ್ಮದೇವನ ಹೃದಯದ ಮೇಲೆ ನಿನ್ನ ಕನ್ನೈದಿಲಿಯಂಥ ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಹರಿಸಿದ ನೋಟ ಸಂಪದ್ಭರಿತ. ನಿನ್ನ ಆ ನೋಟ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದ ಕಂದರ್ಪನ ಧ್ವಜ. ಅಂಥಹ ಓ ವಾಣಿ! ನೀನು ಯಾವಾಗಲೂ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಿಸುವ ನನ್ನನ್ನು ಅನುಗ್ರಹಿಸು.

ಸಧ್ವನಿ ಪದವಿನ್ಯಾಸಾ
ಸಕಲಾಲಂಕಾರ ಭೂಷಿತಾ ಸುಗುಣಾ !
ಸರಸಾಸುಕವೇಃ ಕೃತಿರಿವ
ಸದ್ವೃತ್ತಾ ಜಗತಿ ಶಾರದಾ ಜಯತು || 18

ಹೇ ಶಾರದೆ! ನೀನೇ ಸುಕವಿಗಳ ಕವಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಇರುವ ಧ್ವನಿ, ಪದವಿನ್ಯಾಸ, ಅಲಂಕಾರ, ಗುಣ, ವೃತ್ತ ಗಳ ನಿಧಿ. ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ನಿನಗೇ ಜಯ.( ಕವಿ ಈ ಶ್ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ, ಪದ, ಅಲಂಕಾರ,ಗುಣ, ವೃತ್ತ ಶಬ್ದಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ಲೇಷವನ್ನಡಗಿಸಿದ್ದಾನೆ)

ಗಣ್ಯೈರ್ವಿರಿಂಚಮನಸಾ
ಪುಣ್ಯೈಃ ಪುರುಷಾರ್ಥಸಾಧಕೈರ್ಜಗತಾಂ !
ವರ್ಣೈಃ ಕಟಾಕ್ಷಪಾತೈಃ
ಗುಣ್ಯೈರ್ದುರಿತಂ ಧುನೋತು ಮೇ ವಾಣೀ || 19

ಓ ತಾಯಿ! ಬ್ರಹ್ಮನ ಮನಸ್ಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿ ಪುರುಷಾರ್ಥಗಳನ್ನು ಪುಣ್ಯಪ್ರದವಾಗಿ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವೆ. ಹೀಗೆ ಎಷ್ಟೋ ವರ್ಷಗಳು ಉರುಳಿವೆ. ಹಾಗಿದ್ದರೂ ನಿನ್ನ ಕಟಾಕ್ಷಗಳ ಮಹಿಮೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿವೆ. ಹೇ ವಾಣಿ! ಅಂಥಹ ನಿನ್ನ ಈ ಮಹಿಮೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಮಷಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲಿ.

ಭರ್ಮಿತ ಪೀಠಸ್ಥಿತಯಾ
ಧಾರ್ಮಿಕಜನಹೃದಯ ಕಮಲ ಪುಟ ತಟಯಾ !
ಊರ್ಮಿತ ಕಟಾಕ್ಷಾಯಾ ಽ ಹಂ
ನಿರ್ಮಿತ ವಾಗ್ವೈಭವೋ ಽ ಸ್ಮಿ ಶಾರದಾಯಾ || 20

ಓ ಶಾರದೆ! ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹಾಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ಜನರ ಹೃದಯ ಕಮಲಗಳ ದಳಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿರುವೆ. ಹೇ ಶಾರದೆ! ನೀನು ಕುಡಿನೋಟ ಹರಿಸಿದ ಮಾತ್ರದಿಂದ ನಾನು ವಾಗ್ವೈಭವದಿಂದ ಕೂಡಿರುವೆ.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

మహాకవి శ్రీ తెల్కపల్లి రామచంద్ర శాస్త్రి ప్రణీతం

శ్రీ శారదా స్తుతి శతకం

శరత్కౌముదీ ఇత్యాఖ్యయా తెలుగు వ్యాఖ్యయా సమేతం

తెలుగు వ్యాఖ్యాతా :

డా !! ఆయాచితం నటేశ్వరశర్మా 

విశ్రాంత ప్రాంశుపాలః,ప్రాచ్య విద్యాపరిషత్ ప్రాచ్య కళాశాలా,కామారెడ్డి 

విశ్రాంత ప్రాచ్యభాషాపీఠాధిపతిః,ఉస్మానియా విశ్వ విద్యాలయః

సంకుమద లిప్తకాయం
కుంకుమ పంకాంక గంధిదితే రూపం !
సంకుల సురనారీ వృత
మంకురయతు మే మనోరథ వాణీ !! 16

ఓ వాణీ ! సంకుమదంతో అలదిన దేహం కలదానవు నీవు .కుంకుమతో విరాజిల్లే ముఖం నీది.సుర సుందరీ మణులందరూ అరాధిస్తారు నిన్ను.అలాంటి నీవు నా మనోరథాన్ని పూరించు తల్లీ !

ధన వీక్షణ కువలయదళ
వనమాలాలంకృతాబ్జ భవవక్షాః !
ధ్యానయుజమనసి వాణీ
కనతాత్కందర్ప వైజయంతీ మే !! 17

ఓ వాణీ ! నీ చూపులు అబ్జభవుడైన బ్రహ్మదేవుని హృదయంపై అల్లుకొనే కలువదండలు.బ్రహ్మదేవుని మనస్సును హరించిన నీ అందం కందర్ప వైజయంతి .అలాంటి నీవు ఎల్లప్పుడు నిన్నే ధ్యానించే నన్ను అనుగ్రహించు.

సధ్వని పదవిన్యాసా
సకలాలంకార భూషితా సుగుణా !
సరసాసుకవేః కృతిరివ
సద్వృత్తా జగతి శారదా జయతు !! 18

ఓ వాణీ ! నీవు సుకవుల కవిత్వం వలె ధ్వనించే పద విన్యాసాలు గల దానవు.సకలాలంకారభూషితవు. సగుణవు.సద్వృత్తవు.(ఈ శ్లోకంలో ధ్వని,పద,అలంకార,గుణ,వృత్త శబ్దాలలో శ్లేష దాగివుంది)

గణ్యైర్విరించమనసా
పుణ్యైః పురుషార్థసాధకైర్జగతాం !
వర్ణైః కటాక్షపాతైః
గుణ్యైర్దురితం ధునోతు మే వాణీ !! 19

ఓ తల్లీ ! విరించి మనస్సుతో ఎన్నబడినవీ,పురుషార్థాలను ప్రసాదించడంవలన పుణ్యప్రదమైనవీ,ఎన్నో వర్ణాలను కలిగినవీ అయిన నీ కటాక్షాలు గుణింపదగిన మహిమలతో నాలోని కల్మషాలను హరించుగాక !

భర్మిత పీఠస్థితయా
ಧಾర్మికజనహృదయ కమల పుట తటయా !
ఊర్మిత కటాక్షాయా z హం
నిర్మిత వాగ్వైభవో z స్మి శారదాయా !! 20

ఓ శారదా మాతా ! స్వర్ణ సిమ్హాసనాసీనవై,ధార్మికజనుల హృదయ కమలాలలో నిలుస్తూ , కడగంటిచూపులను నాపై ప్రసరించినంతమాత్రాననే నేను గొప్ప వాగ్వైభవ మూర్తిగా అవతరించాను.